Tahmin, Beklenti, Tavsiye

Bu Sayfada

「はず」
「べき」
「べく」
「べからず」

Sayfa Özeti

Bu konuda, tahminler, boşa çıkan beklentiler, yapılması/yapılmaması gereken şeyler Japonca nasıl ifade edilir, işleyeceğiz. İlk iki kural çok sık kullanılıp mutlaka bilinmesi gerekir. Son iki kural daha seyrek kullanılır; bunları Japonca Yeterlik Sınavı 1. seviyesine (Nôryoku Şiken Kyû 1) girmeyi düşünenler öğrenmek isteyebilir.

「はず」

Bu konuda ilk inceleyemiz 「はず」 sözcüğünün kullanımı. 「はず」sözcüğü öyle olduğu tahmin edilen şeyler ve boşa çıkan beklentileri anlatmak için kullanılır. Sözcük ad türünden; sıfat, ad ve eylemlerden sonra kullanılır.

Burada dikkat edilecek husus bu kuralın olumsuz çekimi. Olması beklenmeyen bir durumu anlatmak için 「～はずがない」 ya da 「～はずはない」 ifadelerinden faydalanılır. Yani duruma göre 「はず」 ile 「ない」 arasına özne ilgeci veya gündem ilgeci eklenir. 「はずじゃない」 olumsuz çekimi ise olması beklenen bir durum için genelde 「～はずじゃないか？」 şeklinde onay sormak için kullanılır.

Özet

「はず」 bildiğimiz adlar gibi davranır
例）　受験日のはず (başka ad ile)
例）　可能なはず (nalı sıfat ile)
例）　おいしいはず (ili sıfat ile)
例）　帰るはず (eylem ile)

Olumsuzu için bir de 「ない」 eklenir
例）　帰るはず → 帰るはずがない

Örnekler

（１）　彼は漫画マニアだから、これらをもう全部読んだはずだよ。
- O çizgi roman düşkünü olduğundan bunların hepsini okumuş olsa gerek.

（２）　この料理はおいしいはずだったが、焦げちゃって、まずくなった。
- Bu yemek lezzetli olacak diye bekliyorduk ama yandı ve tadı kötü oldu.

（３）　色々予定してあるから、今年は楽しいクリスマスのはず。
- Çeşit çeşit planlar (hazırlıklar) yapıldığından, bu yıl eğlenceli bir Noel olacak diye bekliyoruz.

（４）　そう簡単に直せるはずがないよ。
- Öyle kolayca tamir edilir olmasa gerek.

（５）　打合せは毎週２時から始まるはずじゃないですか？
- Toplantı her hafta saat 2'de başlıyor diye biliyorum, doğru mu?

「べき」

「べき」, eylemlere eklenen, Türkçe "-malı/-meli" ye denk düşen bir ek. Tavsiye niteliğindeki genelgeçer değerlendirmeleri ifade etmek için kullanılır. Örneğin "Çocuklarımıza iyi bir eğitim sağlayarak geleceğe hazırlamalıyız" böyle bir değerlendirme. Bu kuralın açıklamasını Japonlar 「絶対ではないが、強く推奨されている」 (Yapılması şart olmayıp kuvvetle tavsiye edilir) diye yapar.

Kullanımda herhangi zorluk yok. Sonuna 「べき」 eklenmiş sözcük ad gibi davranır; çekimi 「～べきじゃない」, 「～べきだった」 vb. şekilde yapılır. 「する」 eylemi ile istisna olarak hem 「するべき」, hem de 「すべき」 şeklinde kullanılabilir.

Özet

Eylemin mastar (sözlük) haline「べき」 eklenir
例）　行う → 行うべき
例）　する → するべき

「する」 eylemi özel olarak bazen kısaltılır
例）　するべき → すべき

Örnekler

（１）　何かを買う前に本当に必要かどうかをよく考えるべきだ。
- Bir şeyi almadan evvel gerçekten ihtiyaç var mı yok mu iyice düşünmeli.

（２）　例え国のためであっても、国民を騙すべきではないと思う。
- Diyelim ki ülke uğruna olsa bile, vatandaşlar aldatılmamalı diye düşünüyorum.

（３）　預金者が大手銀行を相手取って訴訟を起こすケースも出ており、金融庁は被害者の救済を優先させて、金融機関に犯罪防止対策の強化を促すべきだと判断。（朝日新聞）
- Mudilerin büyük bankaları dava etmesi vakaları yaşanıyor. Mali Hizmetler Kurumu, mağdurlara yapılan yardıma öncelik verdi; suçlara engel olmak için, önlemlerini güçlendirilmeleri konusunda mali kuruluşlaruyarılmalı diye karar aldı.

「べく」

Dilbilgisi açısından bakıldığında, 「べく」 aslında 「べき」 nin bağlaç işlevini kazanmış hâli. İki cümleciği birbirine bağlamak için kullanılır. Ancak anlamcak 「べく」 sözcüğünden biraz farklıdır. 「べき」 kuvvetli tavsiyeler için kullanılırken 「べく」 bir amaca yönelik yapılan işleri belirtmek için kullanılır. Anlamdaki farkı açıklamak için şu iki örneğe bakalım:

（１）　早く帰るべき。
Eve erken gitmeli.

（２）　早く帰るべく、準備をし始めた。
Eve erken gideyim diye hazırlıklara başladım.

Görüldüğü üzere 「準備をし始めた」 cümleciği, 「べく」 vasıtasıyla, esas amacı anlatan cümleciğe bağlanmış. İki cümleciği aynı şekilde birbirine bağlamak için Japonca 「しようと思って」 ve 「できるように」 kalıpları da var. Bu ikisini konuyu tamamlamak için veriyoruz, bunlar pek sık kullanılmaz.

Özet

Eylem mastarına 「べく」 eklenir
例）　行う → 行うべく
例）　する → するべく

「する」 eylemi özel olarak kısaltılabilir
例）　するべく → すべく

Örnekler

（１）　試験に合格すべく、皆一生懸命に勉強している。
Sınavdan geçelim diye herkes çok gayretli çalışıyor.

（２）　今後もお客様との対話の窓口として、より充実していくべく努力してまいります。
Bundan sonra da, müşterilerle diyalog masası olarak, daha zengin [bir hizmet] vermek için çabalıyor olacağız.

「べからず」

「べき」 benzeri bir başka kural da 「べからず」. 「べき」 nin tam tersi anlamı ifade eder, yani yapılmaması gereken eylemler. Mesaj levhalarında sıkça görülür. Sık rastlanan bir kullanımı 「べし･ベからず」; yapılması/yapılmaması [gereken şeyler] demek. Buradaki 「べし」, 「べき」 nin eskimiş bir versiyonu.

Özet

Eylem mastarına 「べからず」 eklenir
例）　行う → 行うべからず
例）　する → するべからず

「する」 eylemi özel olarak kısaltılabilir:
例）　するべからず → すべからず

Örnekler

（１）　ゴミ捨てるべからず。
-Çöp atmamalısınız.

（２）　安全措置を忘れるべからず。
-Güvenlik ekipmanını unutmamalısınız.

← Önceki (Resmi İfadeler)

İçindekiler

Sonraki (Dahi, Bile, Bir Kenara) →