Japonca'da Alma ve Verme

Japonlar Hediyeleri Sever

「あげる」 Eyleminin Kullanımı

Örnekler

（１）　私が友達にプレゼントをあげた。
- Ben arkadaş[ım]a hediye verdim.

（２）　これは先生にあげる。
- Bunu hoca[m]a vereceğim.

Lütufta bulunmayı (iyilik yapmayı) dile getirmek için eylemlerin te biçimine 「あげる」 eylemini ekleriz:

（１）　車を買ってあげるよ。
- İyilik olsun diye [sana] araba alacağım. (Araba alıvereceğim.)

（２）　代わりに行ってあげる。
- İyilik yapıp [senin] yerine gideceğim. (Yerine gidivereceğim.)

Üçüncü tekil kişide de 「あげる」 eylemi bir başkasına bir şeyi vermeyi anlatmak için kullanılır:

（１）　学生がこれを先生にあげる。
- Öğrenci bunu öğretmen[in]e verdi.

（２）　友達が父にいいことを教えてあげた。
- Arkadaş[ım] [iyilik olsun diye] babama yararlı bir şey öğretti.

「あげる」 Yerine 「やる」 Eylemini Kullanmak

（１）　犬に餌をやった？ - Köpeğe mama[sından] verdin mi? (Aslı: Köpeğe mama ettin mi?)

「くれる」 Eyleminin Kullanımı

Örnekler

（１）　友達が私にプレゼントをくれた。
- Arkadaş[ım] bana hediye verdi.

（２）　これは、先生がくれた。
- Bunu hoca[m] verdi.

（３）　車を買ってくれるの？
- Bana araba mı alıvereceksin? (Soruyu soran açıklama bekliyor)

（４）　代わりに行ってくれる？
- Benim yerime gidiversen?

Üçüncü tekil kişi için de 「くれる」 eylemi kullanılır. Bu durumda konuşmacı alan tarafın yakını veya arkadaşıdır:

（１）　先生がこれを学生にくれる。
- Öğretmen bunu öğrenciye verdi.

（２）　友達が父にいいことを教えてくれた。
- Arkadaşım babama [iyilik olsun diye] iyi bir şey öğretti.

Aşağıdaki çizim alma ve vermenin yönünü göstermekte:

Alma eylemi, çizimde, konuşmacının konumu bakımından aşağıya doğru; verme eylemi ise yukarıya doğru tasvir edilmiş. Alma ve vermeye ilişkin 「上げる」 ve 「下さる」 eylemlerinin yazımında görüldüğü gibi 「上」 ve 「下」 simgelerinden yararlanılır. Alma/vermeyi aşağı yöne ve yukarı yöne birer eylemmiş gibi düşünmek belki yardımcı olur. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak şu örneğe göz atalım:

（１）　先生が教えてあげるんですか。
- Hocam [onlara lütfedip de] ders veren siz mi olacaksınız? (Sorunun sahibi olayın dışındadır.)

あげる eyleminde okun yönü konuşmacıdan dışarıya doğru olduğu için, verici başkası olsa bile, alıcının/alıcıların başka bir kişi/kişiler olduğunu anlıyoruz.

（２）　先生が教えてくれるんですか。
- Hocam [bizlere lütfedip de] ders veren siz mi olacaksınız? (Sorunun sahibi olayın içinde.)

くれる eyleminde okun yönü konuşmacıya doğru olduğu için eylemin alıcısı ya konuşmacı, ya da konuşmacıya yakın birisidir. Konuşmacı burada kendisini alıcının yerine koyar.

Yapılmaması gereken yanlışlara örnekler:
（誤）　私が全部食べてくれました。- Konuşmacı kendisinin yaptığı verme işi için 「くれる」 eylemini kullanmış. (Yanlış)
（正）　私が全部食べてあげました。- Ben [iyilik olsun diye] tümünü yedim. (Doğrusu)

（誤）　友達がプレゼントを私にあげた。- Konuşana birşey verme işini dile getirmek için 「あげる」 eylemi kullanılmış. (Yanlış)
（正）　友達がプレゼントを私にくれた。- Arkadaş bana hediye verdi. (Doğrusu)

「もらう」 Eyleminin Kullanımı

Örnekler

（１）　私が友達にプレゼントをもらった。
- Arkadaşımdan hediye aldım.

（２）　友達からプレゼントをもらった。
- Arkadaştan hediye aldı[m].

（３）　これは友達に買ってもらった。
- Bu var ya, arkadaşımca satın alınıp [bana] verildi.

（４）　宿題をチェックしてもらいたかったけど、時間がなくて無理だった。
- Ev ödevimi [iyilik olsun diye] kontrol etmesini istemiştim, ama zaman olmadığından mümkün olmadı.

「もらう」 eylemi genellikle sadece birinci tekil kişide kullanılır. Ancak, 「私からもらう」 gibi cümlelerde, bir başkasının bizden birşey aldığını vurgulamak için, birinci tekil kişi dışında da kullanabiliriz. Bir örnekle açıklayalım. Maksadımız "Onu sana ben verdim!" demekse 「あげる」 eylemini kullanırız. Yok, eğer "Sen onu benden aldın!" demek istediysek, 「もらう」 eylemini kullanmak uygun olur:

（５）　その時計は私からもらったのよ。
- O saati benden aldı. (O saati kendisine ben hediye ettim.)

「くれる」 ve 「もらえる」 ile İyilik İsteme

Örnekler

（１）　千円を貸してくれる？
- [Bana] 1000 yen verebilir misin?

（２）　千円を貸してもらえる？
- [Senden] 1000 yen ödünç alabilir miyim?

Aslında iki cümle de aynı şeyi dile getiriyor. Alan ve veren bağlamdan belli olduğu için her iki cümleye de dahil edilmemiştir. Alan ve vereni açık olarak belirtmek isteseydik cümleleri şöyle kurardık:

（１）　あなたが、私に千円を貸してくれる？
- Sen bana 1000 yen verebilir misin?

（２）　私が、あなたに千円を貸してもらえる？
- Ben senden 1000 yen ödünç alabilir miyim?

Özneyi ve tümleci bu şekilde cümleye dahil etmek pek normal değil. Burada 「くれる」 ve 「もらえる」 eylemlerinin kullanım farkını böyle bir vurguyla belirginleştirdik.

Olumsuz cümleler dile getirilen isteği yumuşatır:

（１）　ちょっと静かにしてくれない？
- Biraz daha sessiz olamaz mısınız?

（２）　漢字を書いてもらえませんか。
- Kancisini yazabilir misiniz?

Bir Şeyin Yapılmamasını Rica Etme

Bir şeyin yapılmamasını istemek için eylemin bu sefer olumsuz çekimine 「で」 eklenir, gerisi aynı:

（１）　全部食べないでくれますか。
- Tümünü yemeyiversen? (Yemeği bitirme lütfen.)

（２）　高い物を買わないでくれる？
- Pahalı şeyler almayıversen? (Pahalı şeyleri satın alma lütfen.)

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır.

Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com)
Türkçesi: Caner Arda ()