Biliyorum, Yapabilirim.
Yeterlik ve Becerinin İfadesi
Bu konumuzda eylemlerde yeterlik ve becerinin ifade edilişini işleyeceğiz. Japonca'da muktedir olmak, kabil olmak nasıl dile getirilir, göreceğiz.
Beceri Kipi
Beceri kipinin rulu ve ulu eylemler için ayrı kuralları var. Bunun yanında iki özel durum da mevcut.
Özet
- Rulu eylemler: sondaki 「る」 hecesi yerine 「られる」 heceleri getirilir.
（例） →
- Ulu eylemler: son hecedeki / u / ünlüsünün yerini / e / ünlüsü alır (son hece buna uygun olarak değişir) ve en sona 「る」 hecesi eklenir.
（例） → →
- Özel Eylemler: beceri dile getirirken 「」 eylemi yerine 「」, 「」 eylemi yerine 「」 kullanılır.
※ Beceri kipindeki eylemler rulu eylem işlevindedir.
Örnek Rulu Eylemler
| Mastarı | Beceri Kipinde |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|
|
Örnek Ulu Eylemler
| Mastar | Beceri Kipinde |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|
|
Özel Eylemler
| Mastar | Beceri Kipinde |
| |
| |
|
Bazı Japonlar üşendiklerinden olsa gerek 「られる」 yu kısaca 「れる」 olarak söylerler. Örneğin 「」eylemi 「」 yerine 「」 olarak söylenir. Bu yaygın bir kullanım olmakla birlikte dilbilgisi kuralları açısından doğru bir şey değildir. Daha ilk baştan alışkanlık yapmaması
için 「られる」yu kullanmayı tercih edelim.
Örnekler
（１） はか？- Kanci yazabiliyor musun?
（２） だが、は。- Maalesef bu hatasonu gidemiyorum.
（３） 。- Zaten inanamıyorum.
Beceri Kipindeki Eylemlerin Nesnesi Olmaz
Beceri kipi yapılması mümkün olan bir eylemi dile getirir, ama eylemin kendisi konuşma anında gerçekleşmez. Bundan dolayı eylemlerin beceri kipi
bir devinim değil de durum olarak değerlendirilir; eylemlerin bu hali nesne almaz. Başka bir deyişle 「を」 ilgeci beceri kipindeki eylemlerle
birlikte kullanılmaz. Aşağıdaki cümleler yanlıştır.
（誤） を。
（誤） を。
Bunları şu şekilde düzeltebiliriz:
（正） が。- Fuji dağına tırmanabildim.
（正） が。- Ağır bavul taşıyabilirim.
Beceri kipinde 「を」 ilgeci kullanılmaz ancak söylenmek istenene bağlı olarak 「が」, 「は」 ve 「も」 ilgeçleri kullanılabilir.
「」 ve 「」 Özel Eylemleri
「」 ve 「」eylemleri sırasıyla görülebilmek ve duyabilmek anlamını taşır. Bir şeyin duyulabilmesi ya da görülebilmesinde bir engelin olmadığını anlatmak için bu eylemler kullanılır. Bir seyi görme veya duyma imkanının verilmesi olayı içinse 「」 ve 「」 eylemlerinin beceri kipleri kullanılır. Yine de （３） tarzındaki yapılar
beceri kipi yerine daha sık olarak kullanılır.
Örnekler
（１） は、が。- Bugün hava açık, Fuji Dağı görülebiliyor.
（２） ので、はで。- Arkadaşım sayesinde filmi bedava izleyebildim.
（３） ので、をでが。- Arkadaşım sayesinde filmi bedava izlemeye muktedir oldum.
Üçüncü örnekte 「」genel adı ile kurulan yapı 「」 eyleminin 「」 olan beceri kipi biçimi yerine kullanılmıştır.
（１） ので、をのが。
「」 eyleminin olduğu iki örnek daha:
（１） にのが。-
O'nun sesini uzun zamandan beri [ilk defa] duydum.
（２） が、がが - Etrafta çok gürültü vardı, onun ne dediğini pek duyamadım.
「」 Özel Eylemi
Var olmasının olanaklı olduğu bir şeyi 「」 ve 「」 eylemlerini birlikte kullanarak dile getiririz, 「」 deyimiyle. Bu deyimin esası 「が」 dır ancak kimse bunu bu şekilde söylemez. İlginçtir, bu deyim 「」 ve 「」 olmak üzere iki şekilde söylenir. Ne var ki deyimin 「」、「」 ve 「」 çekimleri yalnız bir şekilde 「え」 ünlüsüyle söylenir.
Örnekler
（１） は。 - Böyle bir şeyin olması mümkün.
（２） は。 - Böyle bir şeyin olması mümkün.
（３） は。- Böyle bir şeyin olması mümkün değil.
（４） にはが。- Olabilecek her şey bu pakette var.
（５） は、だよ。- Bu olması imkansız bir hikaye.
)