カタカナ
Katakana Abecesi
Katakana, çoğunlukla
batı dillerinden giren sözcüklerin yazımında kullanılan bir hece abecesidir. Kancilerin
Çince kökenli telaffuzlarını (bir kanci duruma göre farklı okunabilmektedir) göstermek,
bazen de dikkat çekmek için (yatık yazı gibi) de kullanılır.
Farklı şekilde yazılmalarına rağmen Hiragana ile Katakana hece abeceleri
aynı heceler kümesini ifade ederler. Yani Katakana harfleri de
ünlü+ünsüz biçimindeki heceleri ifade ederler. Batı dillerinden gelen sözcükler
Japonca ses yapısına uyum sağlamak için değişikliklere, bazen de kısaltmalara uğrarlar.
O yüzden kaynak sözcük sıklıkla tanınmaz hale gelir. Aşağıdaki çizelgede Katakana hece harfleri verilmiştir:
Katakana Çizelgesi
| n |
w |
r |
y |
m |
h |
n |
t |
s |
k |
|
| ン |
ワ |
ラ |
ヤ |
マ |
ハ |
ナ |
タ |
サ |
カ |
ア |
a |
|
ヰ* |
リ |
|
ミ |
ヒ |
ニ |
チ |
シ |
キ |
イ |
i |
|
|
ル |
ユ |
ム |
フ |
ヌ |
ツ |
ス |
ク |
ウ |
u |
|
ヱ* |
レ |
|
メ |
ヘ |
ネ |
テ |
セ |
ケ |
エ |
e |
|
ヲ* |
ロ |
ヨ |
モ |
ホ |
ノ |
ト |
ソ |
コ |
オ |
o |
* artık kullanılmayan harfler
Katakana'yı öğrenmek Hiragana'ya göre kısmen daha zordur. Yazıda daha seyrek yer aldığı
için tekrar imkanı daha azdır. Yukarıdaki çizelgede harflerin yazım şekli verilmemiştir, çalışmak için bu sitedeki
animasyonlardan faydalanabilirsiniz.
İlginç bir şekilde Japonca yazıda kelimeler arasında boşluk yoktur; 「・」 simgesi, isteğe bağlı olarak,
yabancı kökenli sözcüklerin aralarına yazılabilir. Örneğin 「ロック・アンド・ロール」, yani "rock and roll",
daha kolay okunması açısından bu işaretle yazılabilir.
Notlar
- Hecelerin okunuşu Hiragana ile aynıdır.
- 「シ」, 「ン」, 「ツ」 ve 「ソ」 harfleri birbirine çok benzer. İlk ikisinde tırnaklar daha yatay iken
son ikisinde daha dikeydir.
- 「ノ」, 「メ」 ve 「ヌ」 harfleri, ayrıca 「フ」, 「ワ」 ve 「ウ」 harfleri de birbirine benziyorlar.
Karıştırmamaya dikkat etmeli.
- 「・」 yani yüksek nokta boşluk belirtmek için kullanılabilir.
Uzun Ünlüler
Katakana ile yazılan kelimelerdeki ünlüler tire işaretiyle uzatılır. Örneğin İngilizce
"cute" (kyuut okunur) sözcüğü 「キュート」 şeklinde yazılır.
Küçük 「ア、イ、ウ、エ、オ」
Japon dili ses yapısı itibariyle bazı yabancı
sözcüklerin sesletimini ve dolayısıyla yazımını karşılayamaz. En çok / ti / di / hecelerinin ve / f / ünsüzünün eksikliği
hissedilir. / Ş / c / ç / ünsüzleri ile / e / ünlüsüden oluşan
heceler de Katakana'da yoktur. Bu eksiklikler beş ünlü harfin küçükleri ile yapılan kombinasyonlar ile
karşılanmaya çalışılmıştır. / v / ünsüzünü karşılamak üzere de bir düzenleme yapılmıştır ancak bu ünsüzün
telaffuzu Japonlar'a çok zor geldiği için genellikle konuşma içinde "b" ye döner. / r / ve / l / ünsüzleri de
tek bir sesmiş gibi algılanır. Örneğin İngilizce kökenli "volume" sözcüğü "boryuumu" (ボリューム) olarak
telaffuz edilir. Benzer biçimde Rusça kökenli votka sözcüğü "vodoka" 「ヴォドカ」 olarak değil de "wokka"（ウォッカ)
olarak söylenir. İngilizce'den gelen "Violin" (keman) sözcügü de Japonca'ya
「バイオリン」 "bayorin" olarak geçmiştir. Aşağıdaki çizelgede küçük puntolu Katakana harflerle yapılan kombinasyonlar
yer almaktadır. Yabancı sesleri karşılamak için kullanılan yazımlar açık renkte gösterilmiştir.
İlave Sesler
| v |
w |
f |
ç |
d |
t |
c |
ş |
|
| ヴァ |
ワ |
ファ |
チャ |
ダ |
タ |
ジャ |
シャ |
a |
| ヴィ |
ウィ |
フィ |
チ |
ディ |
ティ |
ジ |
シ |
i |
| ヴ |
ウ |
フ |
チュ |
ドゥ |
トゥ |
ジュ |
シュ |
u |
| ヴェ |
ウェ |
フェ |
チェ |
デ |
テ |
ジェ |
シェ |
e |
| ヴォ |
ウォ |
フォ |
チョ |
ド |
ト |
ジョ |
ショ |
o |
Notlar
- / wu / diye bir kombinasyon yok. Bu sesi karşılamak için 「ウ」 kullanılır.
- / tu / sesi 「トゥ」 ile karşılanır. Ancak bunun yerine daha çok / tsu / hecesi kullanılır.
Örneğin "tool" 「ツール」 olarak, "tour" da 「ツアー」 olarak yazılır.
- Aynı sözcüklerin farklı metinlerde farklı Katakana yazımlarını görebilirsiniz. Bunlardan bir çoğu yukarıdaki referans çizelgeye uymayabilir.
Örnekler
Aşağıda kökenleri İngilizce olan örnek sözcükler verilmiştir.
| Katakana Yazım |
Anlamı |
| アメリカ |
Amerika |
| ロシア |
Rusya |
| カンニング (cunning) |
hilekar |
| ツアー |
tur |
| サラリーマン (salary man) |
şirket çalışanı |
| モーツァルト |
Mozart |
| クラクション (klaxon) |
korna |
| ソファ ya da ソファー |
sofa |
| ハロウィーン |
Halloween |
| フライドポテト (fried potato) |
patates kızartması |
)