Soru İlgeci

← Önceki (İnsanlara Hitap Etme) | İçindekiler | Sonraki (Bileşik Cümleler) →



Nezaket Kipinde Soru Sorma

Bu konumuzda soru ilgecini işliyoruz. Genellikle nezaket kipindeki cümleleri soruya çevirmek için kullanılır. Japonca'da cümleler sadece ses vurgusu kullanarak sorulara çevirilebiliyor. Yine de soru ilgecini pek çok soru cümlesinin sonunda görürüz. Soru ilgeci「か」olarak yazılır; soru cümlesine ayrıca soru işareti eklenmez. Daha önce de belirtmiştik, bildirim「だ」sını soru ilgeciyle birlikte kullanmıyoruz.

Örnek 1

田中さん: お母さんどこです。- Anneniz nerede?
鈴木さん: 買い物行きました。- Annem alışverişe gitti.

Örnek 2

キムさん: イタリア料理食べ行きません。 - İtalyan yemeği yemeğe gidelim mi?
鈴木さん: すみませんちょっとお腹いっぱいです。- Üzgünüm. Azıcık karnım dolu [da].

Soru ilgeci ilk cümleye öneri/davet anlamını katmıştır. Küçük bir açıklama. İkinci cümledeki「すみません」nazik bir özür dileme ifadesidir. 「ごめんなさい」 da özür dilemek için kullanılabilir, ancak daha az naziktir. Nezaket seviyesi en düşük ifade ise「ごめん」 dir.

Soru İlgecinin Gündelik Konuşmalardaki Kulanımı

Soru ilgeci gündelik konuşmalarda da sıkça kullanılır. Bazen cevap gerektirmeyen (retorik) sorular sormak için kullanılır.

(1) そんなのは、あるよ!- Böylesine sahipmişim gibi duruyor mu[yum]?

「か」İlgecinin Yan Cümlelerdeki Kullanımı

「か」ilgeci bileşik cümlelerde bir soru yan cümlesini cümleye dahil etmek için kullanılır. Bu şekilde bir soru ile ilgili konuşma imkanımız doğar. Bu kullanımda ilgeç yine yan cümlenin sonundadır. Aşağıdaki örneklerde yan cümleler açık renkle vurgulanmıştır.

(1) 昨日食べた忘れた。- Dün ne yediği[m]i unuttu[m].
(2) 言ったわからない。- Onun ne dediğini anlamadı[m].
(3) 先生学校行った教えない? - Öğretmenin okula gittiğini haber verir mi[sin]?

Son cümlede örneği var; eğer sorunun yanıtı evet veya hayır ise cümleye isteğe bağlı「どうか」 eklenir. 「どうか」cümlelere Türkçe'deki "olup olmadığı", "gidip gitmediği", "yeyip yemediği" ifadeleri gibi bir anlam katar. Bunun yerine olası diğer yanıtı cümlede açık olarak da belirtebilliriz.

(1) 先生学校行ったどう知らない。- Öğretmenin okula gittiğini veya tersini bilmiyor[um].
(2) 先生学校行った行かなかった知らない。- Öğretmenin okula gidip gitmediğini bilmiyor[um].

Soru İlgeciyle Oluşturulan Sözcük Takımları

Soru ilgecini işlediğimiz bu konuda soru sözcüklerinin ilgeçlerle oluşturdukları sözcük takımlarını anlatmak yerinde olur. Soru ilgeci soru sözcüklerinin ardına geldiği zaman anlam değişir:

Sözcük Takımları
Sözcük+かAnlamı
Bir kişi/Kimse
Bir şey
いつBir zaman
どこBir yerde
どれBiri

Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi meydana gelen sözcükleri ad işlevinde kullabiliriz:

(1) 誰かおいしいクッキー全部食べた。- Biri lezzetli kurabiyelerin tümünü yedi.
(2) 盗んだのか、誰か知りませんか。- [Çalınan şeyi] kimin çaldığını kimse biliyor mu?
(3) 犯人どこか見ましたか。- Suçluyu bir yerde gördü[nüz] mü?
(4) このからどれか選ぶの。- Bunların içinden birini seçmelisin.

Soru Sözcüklerine「も」İlgecinin Eklenmesi

Üstteki çizelgede gösterilen soru sözcükleri 「も」 ilgeci ile beraber de kullanılır. Meydana gelen sözcük takımlarının anlamları "hiç kimse" (誰も), "hiçbir şey" (何も), "her yerde" (どこも)vs. dir. Ancak bu şekilde "herkes" ve "herşey" anlamını verecek sözcük takımları oluşturulamıyor. Bunun yerine yerleşmiş 「みんなみなさん」 ve 「全部」sözcükleri kullanılır.

誰も」 ve 「何も」 sadece olumsuz cümlelerde kullanılır. Geriye kalan üç sözcük (「いつも」 ,「どれも」 ve 「どこも」) ise hem olumlu hem de olumsuz cümlelerde kullanılabilir.


Sözcük Takımları
Sözcük+もAnlamı
Hiç kimse
Hiçbirşey
いつHer zaman
どこHer yerde
どれHer biri/Hiç biri

(1) この質問答えは、誰も知らない。- Bu sorunun cevabını var ya, kimse bilmez.
(2) 友達いつも遅れる。 - Arkadaş[ım] var ya, her zaman gecikir.
(3) ここあるレストランどれもおいしくない - Burada olan restoranların hiçbiri lezzetli değil (lezzetli yemek yapmaz).
(4) 今週末は、どこにも行かなかった。- Bu haftasonu hiçbir yere gitmedim.

(Dilbilgisi açısından「も」 ilgeci son örnekte odak belirtme işlevini korumaktadır, dolayısıyla 「に」ilgeci ondan önce gelmelidir.)

"Herhangi bir ..." Anlamını Taşıyan Sözcük Takımları

Çizelgedeki soru sözcüklerine 「でも」 eklendiğinde ise meydana gelen sözcük takımları "herhangi bir ..." genel anlamını taşırlar. Yeri gelmişken belirtelim,「何でも」「なにでも」 olarak değil, 「なんでも」olarak okunur.

Herhangi bir...
Sözcük+でもAnlamı
でもHerhangi bir kişi
でもHerhangi bir şey
いつでもHerhangi bir zaman
どこでもHerhangi bir yer
どれでもHangisi olursa

(1) この質問答えは、誰でも分かる。- Bu sorunun cevabını herkes bilir.
(2) 昼ご飯は、どこでもいいです。- Öğle yemeği [için] herhangi bir yer iyidir. (Öğle yemeğini nerede yiyeceğimiz fark etmez)
(3) あのは、本当何でも食べる。- O kişi var ya, aslında her şeyi yer.

← Önceki (İnsanlara Hitap Etme) İçindekiler Sonraki (Bileşik Cümleler) →