Geçişli ve Geçişsiz Eylemler

← Önceki (İlgeçler 2) | İçindekiler | Sonraki (Yan Cümleler) →



Geçişli ve Geçişsiz Eylemler

Japonca'da eylemler geçişli ya da geçişsiz olabilir, bunlar bazen çift halindedir. Eylemin geçişli hali nesne alırken geçişsiz hali nesne almaz. 「ボールとした」 (topu düşürdüm) ve 「ボールちた」(top düştü) örneklerini ele alalım. Birinci cümledeki düşürmek eyleminin etkilediği nesne toptur. İkinci cümledeki düşmek eylemi ise nesne almaz, top burada cümlenin öznesidir. Başka bir örnek: 入れる (kutuya koymak) ve 入る (kutuya girmek). Aşağıda örnek bir tablo sunuyoruz.

Eylem çiftlerinin kancileri aynı, hiragana kısımları farklı. Kanci kısmının okunuşu geçişli olup olmamaya göre farklı olabilir. Aşağıda birkaç örnekle kaşılaştırıyoruz.

Geçişli ve Geçişsiz Eylemler
Geçişli Geçişsiz
落とす düşürmek 落ちる düşmek
出す çıkarmak 出る çıkmak, ayrılmak
入れる sokmak 入る girmek
開ける açmak 開く açılmak
閉める kapamak 閉まる kapanmak
付ける eklemek 付く eklenmek
消す silmek 消える kaybolmak
抜く çıkarmak, çekmek 抜ける çıkarılmak

İlgeçlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

Buradan şu ders çıkar; hangi ilgecin hangi eylemle kullanılacağı önemlidir. WWWJDIC sözlük sitesi geçişli ve geçişsiz eylemleri malesef ayırmamakta dolayısıyla yeni gördüğünüz bir eylemin hangi türden olduğunu kolaylıkla anlayamazsınız. Bunun için belki WWWJDIC'teki örnek cümleleri inceleyebilirsiniz.

(1) 電気付けた。- (Ben) ışıkları yaktım.
(2) 電気付いた。- Işıklar yandı.
(3) 電気消す。- Işıkları söndürmek.
(4) 電気消える。- Işıklar sönmek.
(5) 開けた?- Kim pencereyi açtı?
(6) どうして開いた?- Neden pencere açıldı?

Şunu akıldan çıkarmamalı: geçişsiz eylemlerin nesnesi olmaz. Aşağıdaki cümleler hatalı kullanıma örnektir.

(誤) 電気付いた。- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı)
(誤) 電気消える。- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı)
(誤) どうして開いた?- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı)

「を」 dışındaki ilgeçlerle kullanılan bazı eylemler geçişli/geçişsiz ayrımının dışındadır:
(1) ジムが学校走る。- Jim okula koşuyor.

← Önceki (İlgeçler 2) İçindekiler Sonraki (Yan Cümleler) →