Eylemlere Giriş

← Önceki (Sıfatlar) \|	İçindekiler	\| Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk) →
	Alıştırmalara Git

Bu Sayfada

Eylemlerin İşlevi

Adları başka ad ve sıfatlarla nasıl niteleyeceğimizi öğrenmiş olduk. Bu bize epey bir ifade olanağı verir. Ancak hareketleri henüz ifade edememekteyiz. Bu noktada eylemler devreye girer. Japonca'da eylemler, Türkçe'de olduğu gibi (yan)cümlelerin sonunda olur. Birkaç yancümlenin bir araya gelmesini henüz görmediğimiz için, şimdilik her cümlenin eylemle bitmesi gerektiğini bilmemiz yeterli olacaktır. Şimdi çekim kurallarını doğru olarak tanımlamamızı sağlayacak iki ana eylem sınıfını göreceğiz. Buna geçmeden önce önemli bir noktanın altını çizmek isterim.

Japonca bir cümle kurmak için sadece bir eylem yeterli.

Başka bir deyişle Japonca'da, sadece bir eylem kullanarak dilbilgisi bakımından tam bir cümle kurabilirsiniz. Türkçe için de aynı şey geçerlidir; "Gidiyorum." tam bir cümledir.

Dilbilgisi bakımından tam bir cümle:
（１）　食べる。- Yemek. (olası çeviriler: yiyorum/yiyor/yiyorlar)

Eylem Sınıfları

Japonca'da iki istisna hariç eylemlerin tümü şu iki sınıftan birinde yer alır: (1) rulu eylemler （一段動詞）; (2) ulu eylemler （五段動詞）. İstisna eylemler 「」 ve 「」 dur. Bulunduğu sınıfa göre eylemin çekimini değişir ancak aynı sınıf içinde çekimler hemen hemen aynıdır. Eylemlerin sınıflarını bulmak ise oldukça kolay.

Eylemlerin çekimini yapmak için eylem köküne eklenen okurigana denen dizgiler vardır. Bir eylemin sonunda "iru" veya "eru" sesleri varsa, o eylem rulu eylemler sınıfındadır. Örneğin 「食べる」 eyleminin Türkçe harflerle yazımı "taberu"; öyleyse bu rulu bir eylem. Başka bir örnek; 「起きる」 yani "okiru" da rulu bir eylem. Ruluymuş gibi duran ancak ulu olarak sınıflandırılan bazı istisna eylemler vardır. Rulu eylemlerin her zaman 「る」 ile, ulu eylemlerin ise /u/ ünlüsünü içeren bir hece ile sonlandığını unutmayın. Bu ikinci kural 「つ」、「す」、「く」、「ぐ」、「む」、「ぶ」、「う」、ve 「ぬ」 yanında ne yazık ki 「る」 hecesini de kapsar. 「死ぬ」 ise 「ぬ」 ile sonlanan tek eylemdir.

Kuralın ses tutarlılığından dolayı sözcük dağarcığınız genişledikçe kulağınız eylemleri ulu ve rulu olarak kendiliğinden ayıracaktır. Ancak tereddüte düşerseniz Jim Breen'in WWWJDIC sayfası'na başvurabilirsiniz. (Zaten başvuruyordunuz, değil mi?) Burada rulu eylemler (v1), ulu eylemler ise (v5r) olarak belirtilmiştir.

Örnek rulu eylemler
Eylem	ローマ字
食べる	taberu
着る	kiru
信じる	şinciru
寝る	neru
起きる	okiru
出る	deru
掛ける	kakeru
捨てる	suteru
調べる	şiraberu

Örnek ulu eylemler
Eylem	ローマ字
話す	hanasu
聞く	kiku
泳ぐ	oyogu
遊ぶ	asobu
待つ	matu
飲む	nomu
直る	naoru
死ぬ	şinu
買う	kau

Ru ile bitmesine rağmen ulu sayılan eylemler
Eylem	ローマ字
入る	hairu
知る	şiru
しゃべる	şaberu
切る	kiru

Ne rulu ne de ulu olan eylemler
Eylem	ローマ字
する	suru
くる	kuru

Örnekler

Burada rulu, ulu ve istisna oluşturan eylemlere üç örnek vermekteyiz.
（１）　アリスは食べる。- Alice yemek.
（２）　ジムが遊ぶ。- Jim oynamak.
（３）　ボブもする。- Bob da yapmak.

← Önceki (Sıfatlar)

İçindekiler

Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk) →