Belirti Gösterme

Bu Sayfada

「～がる」
「ばかり」
「めく」

Sayfa Özeti

Bu sayfada insanların vücut dilleri ve davranışlarıyla bizde bıraktıkları izlenimleri ifade etmenin yollarını işliyoruz. Şu örneklere benzer cümleler kuracağız: "Vedalaşır gibi hali vardı", "İğrenmiş gibi yaptı", "Sanki gitmek istermiş gibi davranıyor".

「～がる」

Bu kural bir kimsenin davranışlarıyla bıraktığı izlenimi ifade etmeye yarar. Daha çok da bir kimsenin vücut diline bakarak yapılan bir yorum içinde kullanılır. Ancak konuşan kişinin kendisi için böyle bir yorum yapamaz, çünkü kendisi ile ilgili bir tahmin yürütmesine gerek olmaz. Kural sadece sıfatlara uygulanır, eylemlere uygulanmaz. Bu kurala en sık kullanılan sıfatlardan bazıları şunlar: 「嫌」、「怖い」、「嬉しい」、「恥ずかしい」.

Özet

İli sıfatlar: Sondaki 「い」 kaldırılır ve yerine 「がる」 getirilir
例）　怖い → 怖がる
Nalı sıfatlar: Sözcüğün sonuna 「がる」 eklenir
例）　重宝 → 重宝がる

Meydana gelen sözcükler ulu eylem işlevini kazanır:
	Olumlu		Olumsuz
Geniş Zaman	怖がる	kormuş gibi davranıyor	怖がらない	korkmuş gibi davranmıyor
Geçmiş Zaman	怖がった	korkmuş gibi davrandı	怖がらなかった	korkmuş gibi davranmadı

Örnekler

（１）　早くきてよ！何を恥ずかしがっているの？
- Çabuk gel buraya! Neden öyle utanmış gibi davranıyorsun?

（２）　彼女は朝早く起こされるのを嫌がるタイプです。
- Kız arkadaşım sabahları erken uyandırılmaya kızan bir kişi.

（３）　うちの子供はプールに入るのを理由もなく怖がる。
- Bizim çocuk sebepsiz yere havuza girmeye korkmuş gibi yapıyor.

Bu kural aynı zamanda başka kişilerin tahmin edilen istekleri ile ilgili yorum yapmak için kullanılır. Bu maksat için de eylemlerin sıfat işlevindeki 「～たい」li çekimleri kullanılır. Bu tür kullanımı genellikle çok kısa olmayan bir meselenin anlatıldığı konuşma içinde geçer. Kısa kısa diyaloglar içinde genellikle geçmez. Bunun yerine, senli benli konuşmalarda 「でしょう」 kullanılır, örneğin 「カレーを食べたいでしょう。」 cümlesinde gibi. Nazik konuşma içinde ise 「よね」 cümle sonu tercih edilir, örneğin 「カレーを食べたいですか。」 ya da 「カレーを食べたいですよね。」 cümlelerindeki gibi.

Örnekler

（１）　家に帰ったら、すぐパソコンを使いたがる。
- Eve dönünce hemen bilgisayarın başına geçmek ister gibi bir hali var.

（２）　みんなイタリアに行きたがってるんだけど、私の予算で行けるかどうかはとても怪しい。
- Herkesin İtalya'ya gitmek ister bir hali var ama, bütçem gitmemize izin verecek mi çok şüpheli.

（３）　妻はルイヴィトンのバッグを欲しがっているんだけど、そんなもん、買えるわけないでしょう！
- Karımın Louis Vuitton çanta ister gibi hali var ama, böyle bir şeyi almama imkan yok.

「～がる」 ayrıca 「屋」 ile birlikte bir kişinin sıkça gösterdiği davranışı anlatmak için kullanılır, örn. 「恥ずかしがり屋」 (kolay utanan kimse)、「寒がり屋」 (kolay üşüyen kimse)、 ya da 「暑がり屋」 (kolay sıcaklayan kimse).

（３）　私は寒がり屋だから、ミネソタで暮らすのは辛かった。
- Ben kolay soğuk kapan biri olduğumdan, Minesota'da yaşamak [benim için] zor oldu.

「ばかり」

Önceki kuralı sadece sıfatlarla kullanabiliyoruz. Eylemler için benzer anlam ilişkisini kurmaya yarayan başka bir kural var. Bir eylem gerçekte meydana gelmediği halde ona benzettiğimiz başka bir eylem meydana geldiyse, aradaki benzerliği anlatmak için bu kural kullanılır. Bu kural da genellikle teklifsiz anlatımda kullanılır. Daha bir konuşmada geçtiğine şahit olmadık fakat birkaç kitapta bu kurala rastladık.

Bu kuralla en çok kullanılan eylem 「言う」. 「言う」 + 「ばかり」 ye sık olarak 「に」 ilgeci eklenir. Dikkat:「ばかり」 nin bu kullanımı miktar belirtmede ve eylemlerin yakınlığı konularında işlenen kurallardan farklı.

Özet

Geniş zamanın olumlu çekimi: Eylemin 「ん」 li olumsuz çekimi alınır ve buna 「ばかり」 eklenir
例）　言う → 言わない → 言わん → 言わんばかり
Diğer tüm çekimler: Doğrudan 「ばかり」 eklenir
例）　言わなかった → 言わなかったばかり

Çekim çizelgesi
	Olumlu		Olumsuz
Geniş Zaman	言わんばかり	söylermiş gibi	言わないばかり	söylemezmiş gibi
Geçmiş Zaman	言ったばかり	söylemiş gibi	言わなかったばかり	söylememiş gibi

Örnekler

（１）　ボールは爆発せんばかりに、膨らんでいた。
- Top patlayacakmış gibi şişiyordu.

（２）　「あんたと関係ない」と言わんばかりに彼女は彼を無視していた。
- Kız, "Seni ilgilendirmez" dermiş gibi onu görmezden geldi.

（３）　昨日のケンカで何も言わなかったばかりに、平気な顔をしている。
- Dünkü kavgada hiçbirşey söylememiş gibi sakin bir surat takındı.

「めく」

Önceki iki kuralı sıfat ve eylemlerle kullanabiliyoruz. Adlarla kullanabileceğimiz benzer bir kural yok mu? Var. Bu kuralımız ad ve nalı sıfatlar için gecerli. 「～がる」 kuralında bir eylem anlatılıyordu; bu kuralda farklı olarak durağan bir hal anlatılıyor. (Ancak cümlelerin Türkçesinde bir eylem olabilir). Bu kural genellikle bir şeyin genel havası hakkında bir tespit yapmak için kullanılır. 「謎」、「秘密」、「皮肉」 adları bu kuralla sıkça kullanılır. 「めく」 eklenen ad veya nalı sıfat ulu eylem işlevini kazanır.

Özet

Ad veya nalı sıfata doğrudan 「めく」 eklenir. Meydana gelen sözcük ulu eylem işlevinde.
例）　謎 → 謎めく

* Bu kural çoğunlukla geçmiş zaman çekiminde kullanılır.

Örnekler

（１）　紅葉が始まり、すっかり秋めいた空気になってきた。
- Yaprakların renk değiştirmeye başlamasıyla, hava tamamen sonbahar havasına döndü.

（２）　そんな謎めいた顔をされても、うまく説明できないよ。
- Öyle şaşkın şaşkın bakan bir surat karşısında, herhalde ki iyi anlatamam.

（３）　いつも皮肉めいた言い方をしたら、みんなを嫌がらせるよ。
- Her zaman böyle alaycı konuşursan, herkesi kendinden nefret ettireceksin.

← Önceki (Dahi, Bile, Bir Kenara)

İçindekiler

Sonraki (Çare, İhtimal) →